Een legitieme portie is een juridisch begrip dat vaak voorkomt in erfrecht en testamenten. Het verwijst naar het wettelijke recht van een erfgenaam om een minimaal deel van de erfenis te ontvangen, ongeacht wat er in het testament staat. Dit begrip is belangrijk om te begrijpen, vooral als je betrokken bent bij het afhandelen van een nalatenschap of als je zelf een testament wilt opstellen.

De basisprincipes van de legitieme portie

De legitieme portie, soms ook wel “legitieme” genoemd, is een wettelijk recht dat bepaalde erfgenamen hebben om een deel van de erfenis te ontvangen. Dit recht is bedoeld om ervoor te zorgen dat naasten van de overledene, zoals kinderen, altijd een eerlijk aandeel krijgen van de erfenis, zelfs als de overledene in zijn testament een ander plan had.

In veel rechtsstelsels, waaronder Nederland, is de legitieme portie geregeld in het erfrecht. Het idee achter deze regeling is om te voorkomen dat erfgenamen volledig worden uitgesloten van de erfenis. Dit kan vooral belangrijk zijn in gevallen waar de overledene, bijvoorbeeld door onenigheid, ervoor kiest om een erfgenaam niets te geven.

Wie heeft recht op een legitieme portie?

In Nederland hebben de kinderen van de overledene recht op een legitieme portie. Dit geldt ongeacht of zij in het testament zijn benoemd of niet. Kinderen die niet in het testament zijn opgenomen, kunnen alsnog aanspraak maken op hun legitieme portie. Dit recht geldt ook voor kinderen die nog niet geboren zijn op het moment van overlijden, als zij binnen een jaar na het overlijden geboren worden.

Naast kinderen kunnen ook andere erfgenamen recht hebben op een legitieme portie, zoals een echtgenoot of geregistreerd partner, afhankelijk van de specifieke omstandigheden en de wetgeving op dat moment. De exacte regels kunnen variëren afhankelijk van het juridische systeem in een bepaald land.

Hoe wordt de legitieme portie berekend?

De berekening van de legitieme portie kan soms ingewikkeld zijn, omdat deze afhangt van verschillende factoren, zoals de totale waarde van de nalatenschap en de bepalingen in het testament. In Nederland wordt de legitieme portie berekend als een bepaald percentage van de waarde van de erfenis.

De legitieme portie is in Nederland gelijk aan de helft van wat je zou krijgen als je volgens de wet een erfdeel zou ontvangen. Dit betekent dat als je normaal gesproken een kwart van de erfenis zou krijgen, je met je legitieme portie de helft van dat kwart ontvangt. Dit zorgt ervoor dat je altijd een minimaal deel van de erfenis ontvangt, ongeacht wat er in het testament staat.

Voorbeeld van een legitieme portie

Stel je voor dat je vader overlijdt en volgens zijn testament heeft hij alles nagelaten aan een goede vriend en niets aan zijn kinderen. De totale waarde van de erfenis bedraagt € 400.000. Volgens de wet zouden de kinderen normaal gesproken elk een gelijk deel van de erfenis ontvangen, wat betekent dat elk kind recht zou hebben op € 400.000 / 2 = € 200.000, omdat er twee kinderen zijn.

Echter, met de legitieme portie ontvangen de kinderen elk recht op de helft van dat erfdeel, wat betekent dat elk kind recht heeft op € 200.000 / 2 = € 100.000 van de erfenis. Dit zorgt ervoor dat de kinderen niet volledig worden buitengesloten, zelfs als het testament anders bepaalt.

Kan een legitieme portie worden uitgesloten?

Het is in principe niet mogelijk om de legitieme portie volledig uit te sluiten, omdat het wettelijk recht is dat erfgenamen beschermen. Echter, er zijn enkele uitzonderingen en nuances die het mogelijk maken om de legitieme portie te verminderen of te beïnvloeden. Dit kan bijvoorbeeld door schenkingen tijdens leven of door specifieke voorwaarden in het testament.

Bijvoorbeeld, als iemand tijdens zijn leven aanzienlijke schenkingen doet aan een ander persoon, kan dit invloed hebben op de berekening van de legitieme portie. De waarde van deze schenkingen kan worden meegerekend in de berekening van de erfenis om te bepalen of de legitieme portie voldoende is.

De rol van de testamentair executeur

Een testamentair executeur is iemand die is aangewezen door de overledene om zijn testament uit te voeren. Deze persoon speelt een cruciale rol bij het verdelen van de erfenis en het waarborgen dat de legitieme portie correct wordt berekend en verdeeld. De executeur moet ervoor zorgen dat alle wettelijke verplichtingen worden nagekomen, inclusief het naleven van de regels met betrekking tot de legitieme portie.

Als er onenigheid is over de verdeling van de erfenis of de legitieme portie, kan de executeur ook betrokken zijn bij het oplossen van deze geschillen. Het is belangrijk dat de executeur neutraal en rechtvaardig handelt om ervoor te zorgen dat alle erfgenamen hun rechtmatige deel ontvangen.

Wat te doen als je denkt dat je legitieme portie niet correct is berekend?

Als je denkt dat je legitieme portie niet correct is berekend, zijn er verschillende stappen die je kunt ondernemen. Ten eerste kun je proberen om dit probleem op te lossen door in gesprek te gaan met de testamentair executeur of andere betrokkenen. Dit kan soms helpen om misverstanden of fouten te verduidelijken en op te lossen zonder verdere juridische stappen.

Als het gesprek geen oplossing biedt, kun je juridisch advies inwinnen. Een advocaat gespecialiseerd in erfrecht kan je helpen begrijpen wat je rechten zijn en hoe je deze kunt afdwingen. In sommige gevallen kan het nodig zijn om juridische stappen te ondernemen om je legitieme portie te claimen. Dit kan bijvoorbeeld door een procedure te starten bij de rechtbank.

De impact van de legitieme portie op het opstellen van een testament

Het is belangrijk om te begrijpen hoe de legitieme portie invloed heeft op het opstellen van een testament. Als je een testament opstelt, moet je rekening houden met de wettelijke verplichtingen met betrekking tot de legitieme portie. Dit betekent dat je ervoor moet zorgen dat je testament niet in strijd is met de rechten van erfgenamen op hun legitieme portie.

Als je een testament opstelt, kun je bijvoorbeeld overwegen om een gedeelte van je vermogen apart te zetten om te voldoen aan de legitieme portie van je kinderen of andere erfgenamen. Dit helpt om mogelijke juridische geschillen te voorkomen en zorgt ervoor dat je testament op een eerlijke manier wordt uitgevoerd.

Conclusie

De legitieme portie is een belangrijk juridisch concept dat ervoor zorgt dat bepaalde erfgenamen altijd een rechtmatig deel van de erfenis ontvangen, ongeacht de bepalingen in het testament. Het begrip helpt om ervoor te zorgen dat naasten van de overledene eerlijk worden behandeld en beschermd tegen volledige uitsluiting van de erfenis.

Als je betrokken bent bij het afhandelen van een nalatenschap of als je zelf een testament wilt opstellen, is het belangrijk om de regels en berekeningen rondom de legitieme portie goed te begrijpen. Dit helpt je om juridische problemen te voorkomen en zorgt ervoor dat de verdeling van de erfenis op een rechtvaardige en correcte manier plaatsvindt. Als je vragen hebt of twijfels hebt over je legitieme portie, kan het nuttig zijn om juridisch advies in te winnen om ervoor te zorgen dat je rechten worden beschermd.